Skip to main content

Posts

Showing posts from March, 2018

"मुक्त शिक्षण" बोर्ड

महाराष्ट्र सरकारने मुक्त शिक्षणासाठी २०१८ - १९ पासून नवीन बोर्ड सुरु करायचा निर्णय घेतल्यानंतर होमस्कुलिंग करत असलेल्या तसेच होमस्कुलिंग न करणाऱ्या पण त्याविषयी उत्सुकता असलेल्या अनेक पालकांच्या मनातील कुतूहल जागे झाले , काहींच्या उत्साहाला उधाण आले तर काही जणांनी मुक्त शिक्षणाच्या क्षेत्रात आता प्रचंड क्रांती वगैरे घडेल असे समजून मनातल्या मनात उत्सव साजरा केला . त्याचबरोबर काही पालकांनी तसेच शिक्षण क्षेत्रातील व्यक्तींनी हा निर्णय कसा चुकीचा ठरू शकतो हे सांगून त्यातील धोके स्पष्ट करण्याचा प्रयत्न केला . मुळात असे कोणतेही बोर्ड महाराष्ट्रात प्रत्यक्षात सुरु झालेले नसून ते जून २०१८ मध्ये सुरु होईल असे सरकार म्हणते . आम्ही लोकपाल आणू व संसदेत महिलांना आरक्षण देऊ असे सुद्धा सरकार म्हणत असल्याचे आपल्याला स्मरत असेलच . त्यामुळे जे अन्न अजून ताटात वाढलेलेच नाही , ते तिखट आहे , गोड आहे की आंबट आहे , याविषयी आत्ताच फारशी चर्चा करण्यात काहीही अर्थ नाही . ...

होमस्कूलिंगच्या प्रवासाची तयारी

होमस्कूलिंगच्या प्रवासाची तयारी मागच्या काही दिवसांपूर्वी, लोकसत्ता मध्ये आलेल्या माझ्या होमस्कूलिंग वरील लेखावर अनेक लोकांनी मेल करून प्रतिक्रिया दिल्या. काही जणांनी फोन वरून संपर्क करून प्रतिक्रिया दिली. प्रतिक्रिया देत असताना बऱ्याच जणांनी एक प्रश्न विचारला, तो म्हणजे, "आम्हाला होमस्कूलिंग करायचे आहे, पण त्याची सुरुवात कशी करायची? मला वाटते होमस्कूलिंगला सुरुवात करण्यापूर्वी पालकांनी पुढील प्रश्न स्वत:ला विचारावेत, त्या प्रश्नांची उत्तरे शोधणे   हीच होमस्कूलिंगची पहिली पायरी आहे, सुरुवात आहे... १. मला माझा मुलगा/मुलगी आवडतो/आवडते का? २. माझा माझ्या मुलावर/मुलीवर पूर्ण विश्वास आहे का? ३. माझ्या मुलाचा/मुलीचा आनंद कशात आहे, हे मला समजले आहे का? जसे वय वाढेल, तसा "आनंद कशात आहे" या प्रश्नांचे मुलाकडून येणारे उत्तर बदलत जाईल व ते मला मान्य असेल का? ४. मुलांनी/मुलींनी निवडलेला पर्याय मी त्यांच्यासाठी निवडलेल्या पर्यायापेक्षा वेगळा असेल, तर मी मुलाच्या/मुलीच्या पर्यायाचा सन्मान करू शकेन का? ५. " सोशलायझेशन " म्हणजे केवळ समाजात मिस...

होमस्कूलिंग विषयी ज्ञान प्रबोधिनी येथे राज्यस्तरीय शिक्षण चिंतन परिषदेत मी मांडलेले विचार........

होमस्कूलिंग हा शब्द ऐकला , ही एक परदेशातून मुठभर श्रीमंत लोकांनी आयात केलेली ; प्रचलित शिक्षणव्यवस्थेला मारक अशी काहीतरी संकल्पना आहे असा बहुतेक लोकांचा समज होतो. पण खरंच   तसे आहे का ? होमस्कूलिंग ह्या संकल्पनेचा प्रसार भारतापेक्षा परदेशात आणि प्रामुख्याने पश्चिमेकडील देशात मोठ्या प्रमाणावर झाल्यामुळे किंवा ह्या पर्यायी शिक्षणव्यवस्थेसाठी भारतात “ होमस्कूलिंग ” हा शब्द सरसकट वापरला जात असल्यामुळे बरेच गैरसमज निर्माण होतात. होमस्कूलिंगचा खरा अर्थ आहे “ स्व ” अध्ययन किंवा “ स्व ” शिक्षण. केवळ पुस्तकांत कोंबलेली माहिती ठराविक काळात आणि ठराविक काळासाठी मुलांच्या डोक्यात कोंबणे आणि वर्षातून एक दिवस निवडून वर्षभर कोंबलेली माहिती त्यांच्या डोक्यात कितपत शिल्लक आहे हे तपासणे व त्यानुसार गुणवत्ता ठरवणे म्हणजे शिक्षण आहे का ? नक्कीच नाही , कारण शिक्षण हा जन्माला आलेल्या क्षणापासून सुरु होऊन , शेवटचा श्वास   घेईपर्यंत अविरत सुरु राहणारा प्रवास आहे.   स्नेह म्हणजे आमचा दहा वर्षाचा मुलगा , दुसरीपर्यंत शाळेत जात असताना आम्ही शिक्षण म्हणजे नक्की काय , मुल नक्की कसे शिक...